IJsland heeft een vrij fascinerende relatie met alcohol. Van veel drinken in het Vikingtijdperk tot het totale verbod op alcohol in de 20e eeuw: het verhaal van alcohol in IJsland zit vol verrassingen. In deze blog vertel ik je meer over de alcoholwetgeving in IJsland, de geschiedenis en de IJslandse specialiteiten.
Mag je in IJsland alcohol drinken?
Ja, je mag in IJsland alcohol drinken. Maar voordat je je koffers pakt en je voorbereidt op een wilde nacht in Reykjavik, zijn er een paar dingen die je moet weten over het drinken van alcohol in dit land.
IJsland heeft een aantal vrij strikte regels als het gaat om alcohol. Allereerst is de wettelijke drinkleeftijd 20 jaar, wat hoger is dan in veel andere Europese landen. Daarnaast is alcohol in IJsland vrij duur, doordat de overheid hoge belastingen heft op alcohol.
Dus ja, je mag in IJsland alcohol drinken. Maar zoals met alles, is het belangrijk om dit met mate te doen en de lokale wetten en regels te respecteren.
De geschiedenis van alcohol in IJsland
Het verhaal van alcohol in IJsland is er eentje die je doet opkijken. Terug in de tijd, toen IJsland nog bevolkt werd door Vikingen (800 n.Chr.), was alcohol een belangrijk onderdeel van hun cultuur. Mead, een drank gemaakt van honing, water en gist, was toen de favoriet. De Vikingen geloofden dat het drinken van mead hen kracht en moed gaf.
Maar de tijden veranderden en in de 20e eeuw werd alcohol in IJsland zelfs verboden. In 1915 voerde IJsland een totaalverbod op alcohol in. Deze wetgeving was grotendeels beïnvloed door de opkomende groep mensen die geen alcohol meer wilden drinken. Het verbod op alcohol duurde maar liefst 20 jaar, tot 1935. Toen werd het opgeheven, maar bier bleef nog steeds verboden. De reden? Men geloofde dat bier bijzonder verslavend was en dat het de jeugd zou aanzetten tot overmatig drinken. Het bierverbod in IJsland bleef van kracht tot 1989. Een behoorlijk lange periode.
Prohibition: een tijd zonder alcohol
Het tijdperk van de Prohibition in IJsland was een bijzondere periode. Tijdens deze jaren, die duurden van 1915 tot 1935, was de verkoop en consumptie van alle alcohol strikt verboden. Dit verbod werd ingevoerd als reactie op de groeiende zorgen over de negatieve effecten van alcohol op de samenleving. Het was een tijd waarin kroegen en bars hun deuren sloten en de flessen drank werden vervangen door frisdrank en koffie.
Maar zoals je je kunt voorstellen, werd dit verbod niet door iedereen gewaardeerd. Er was een levendige zwarte markt voor alcohol en veel IJslanders maakten hun eigen brouwsels thuis. Het verbod leidde ook tot een aantal creatieve oplossingen. Zo waren er bijvoorbeeld medicijnen die een hoog alcoholpercentage bevatten en die zonder recept verkrijgbaar waren.
De Prohibition was een tijd van drooglegging, maar zeker niet een tijd zonder alcohol. Het verbod zorgde juist voor een toename van illegale stokerijen en smokkelpraktijken.
De herintreding van bier: een nationale feestdag
Het einde van het bierverbod in IJsland is een gebeurtenis die tot op de dag van vandaag wordt gevierd. Op 1 maart 1989, na een verbod van ruim vijftig jaar, werd het weer legaal om bier te verkopen en te consumeren in IJsland. Dit was een grote verandering en werd door de IJslanders dan ook uitbundig gevierd. Deze dag staat nu bekend als ‘Bjórdagur’, ofwel ‘Bierdag’.
Bierdag wordt elk jaar op 1 maart gevierd en is een dag waarop de IJslanders stilstaan bij hun recht om bier te drinken. Het is een dag van feest, waarbij de kroegen in Reykjavik en andere steden vol zitten met mensen die genieten van hun geliefde bier. Het is een dag waarop de IJslanders hun liefde voor bier vieren, maar ook een dag waarop ze stilstaan bij de vrijheden die ze nu hebben.
De huidige alcoholconsumptie in IJsland
IJsland heeft tegenwoordig een vrij gematigde alcoholconsumptie vergeleken met andere Europese landen. Volgens gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) drinkt de gemiddelde IJslander ongeveer 7,5 liter pure alcohol per jaar. Dit is lager dan het Europese gemiddelde van 9,8 liter per jaar.
Hoewel de alcoholconsumptie dus lager is dan het Europese gemiddelde, blijft alcohol een belangrijk onderdeel van de IJslandse cultuur en sociale leven. Het wordt vaak geconsumeerd tijdens feesten en speciale gelegenheden, en het is niet ongewoon om op vrijdag- en zaterdagavond mensen te zien genieten van een drankje in een van de vele bars en restaurants in Reykjavik en andere steden.
Net zoals in Nederland, zijn er in IJsland vooral jong volwassenen die wel eens te diep in het glaasje kijken. Er wordt voorafgaand aan een feest of als ze op stap gaan al thuis ingedronken. Dit kan worden toegeschreven aan de hoge prijzen van alcohol, waardoor mensen eerder thuis beginnen met drinken zodat ze niet de hoge prijzen aan de bar betalen voor alcohol. In 2022 hadden twee van de drie IJslandse mannen tussen de 18 en 34 zeker een keer per maand te veel gedronken. Bij vrouwen was dit de helft.
De voorkeur voor sterke dranken
Als je denkt aan de alcoholvoorkeuren in IJsland, dan moet je zeker de sterke dranken niet vergeten. IJslanders hebben namelijk een duidelijke voorkeur voor sterke dranken, zoals whisky en vodka. Dit heeft deels te maken met de geschiedenis van het land, waar sterke dranken lange tijd de enige beschikbare alcoholische dranken waren.
Daarnaast speelt het koude klimaat ook een rol. Sterke dranken worden vaak geassocieerd met het opwarmen in koude omstandigheden. En waar is het kouder dan in IJsland? Dus, of het nu na een dagje skiën is, of gewoon op een koude winteravond, een glaasje sterke drank is nooit ver weg.
Een andere reden is de hoge prijs van alcohol in IJsland. Door de hoge belastingen op alcohol zijn met name bier en wijn relatief duur. Sterke dranken zijn in vergelijking vaak goedkoper, zeker als je kijkt naar de hoeveelheid alcohol die je krijgt voor je geld. Dit maakt sterke dranken een aantrekkelijke optie voor veel IJslanders.
Het is dus niet verrassend dat sterke dranken zoals Brennivín, een IJslandse schnapps, en Reyka vodka, enorm populair zijn in IJsland. Deze dranken zijn niet alleen sterk, maar hebben ook een unieke smaak die ze onderscheidt van andere alcoholische dranken.
De invloed van het koude klimaat
Het koude klimaat van IJsland speelt een interessante rol in de alcoholconsumptie van het land. Door de barre weersomstandigheden en lange winters, zijn sterke dranken zoals whisky en schnapps populair geworden. Deze dranken worden vaak geassocieerd met het opwarmen in koude omstandigheden, en laten we eerlijk zijn, IJsland kan behoorlijk koud zijn!
Daarnaast heeft het koude klimaat ook invloed op de productie van alcohol in IJsland. Zo is er bijvoorbeeld een toenemend aantal brouwerijen dat gebruik maakt van het zuivere, koude gletsjerwater van IJsland om hun bier te brouwen. Dit geeft het bier een unieke smaak en kwaliteit die je nergens anders ter wereld vindt.
Alcoholbeleid en -wetgeving in IJsland
Het alcoholbeleid en de wetgeving in IJsland zijn behoorlijk strikt. Het land heeft een zero tolerance beleid als het gaat om rijden onder invloed. Dat betekent dat als je ook maar een klein beetje alcohol in je bloed hebt en achter het stuur kruipt, je een boete kunt krijgen. Daarnaast kun je bij een hevige overtreding ook je rijbewijs kwijtraken.
Er zijn daarnaast strikte regels als het gaat om de verkoop van alcohol. De enige plekken waar je alcohol kunt kopen voor thuisgebruik zijn de staatswinkels, genaamd Vínbúðin. Deze winkels hebben beperkte openingstijden en de prijzen zijn behoorlijk hoog door de belastingen die de overheid heft op alcohol.
Het is verboden om alcohol te drinken in het openbaar. Dus als je van plan bent om een biertje te drinken in een park of op het strand, dan kun je dat beter niet doen. Hiervoor kun je een boete krijgen.
Het alcoholbeleid in IJsland is erop gericht om het alcoholgebruik te beperken en de schadelijke effecten van alcoholmisbruik te verminderen. Hoewel dit misschien streng klinkt, is het belangrijk om te onthouden dat deze regels er zijn voor de veiligheid en gezondheid van iedereen. Dus als je in IJsland bent, geniet dan van je drankje, maar doe dit verantwoord en respecteer de regels. Eerlijk gezegd ben ik wel voorstander hiervan, want alcohol is erg schadelijk en veel te genormaliseerd in Nederland.
De rol van de staatswinkel Vínbúðin
Vínbúðin, ook wel bekend als de staatswinkel, speelt een centrale rol in de alcoholverkoop in IJsland. Dit zijn de enige winkels in het land waar je alcohol kunt kopen voor thuisgebruik. Deze winkels zijn eigendom van de staat en worden beheerd door de IJslandse alcohol- en tabaksmonopolie, ÁTVR. Dit betekent dat alle winsten van de verkoop van alcohol terugvloeien naar de staatskas. Dit is een van de redenen waarom de prijzen van alcohol in IJsland relatief hoog zijn.
De Vínbúðin winkels hebben beperkte openingstijden, meestal van maandag tot zaterdag van 11:00 tot 18:00 uur. De winkels zijn verspreid over het hele land, maar de openingstijden en de beschikbaarheid van bepaalde producten kunnen per locatie verschillen. Het assortiment in de Vínbúðin winkels is vrij breed, van bier en wijn tot sterke dranken. Als je alcohol wil kopen in IJsland dan raad ik je aan om dit op het vliegveld te doen.
De strikte regelgeving rondom alcoholreclame
In IJsland is de reclamewetgeving voor alcohol behoorlijk streng. Het is namelijk compleet verboden om reclame te maken voor alcoholische dranken. Dit betekent dat je geen advertenties zult zien op televisie, in tijdschriften, op billboards of op social media. Zelfs het sponsoren van evenementen door alcoholmerken is niet toegestaan.
Deze strenge regels zijn onderdeel van het algehele alcoholbeleid van IJsland, dat gericht is op het beperken van alcoholgebruik en het voorkomen van de negatieve effecten van alcoholmisbruik. Het idee is dat door het verbieden van alcoholreclame, mensen minder worden aangemoedigd om te drinken.
Er zijn echter wel manieren voor producenten om hun producten onder de aandacht te brengen. Ze mogen bijvoorbeeld informatie geven over hun producten, zolang dit maar informatief is en niet wordt gezien als een poging om te adverteren of te promoten. Dit is een dunne lijn om te bewandelen en bedrijven moeten voorzichtig zijn om niet de regels te overtreden. Het verbod op alcoholreclame is een van de vele maatregelen die IJsland heeft genomen om het alcoholgebruik te reguleren.
IJslandse alcoholische specialiteiten
Als je in IJsland bent, wil je misschien een aantal lokale alcoholische specialiteiten proberen. Een van de bekendste is Brennivín, een soort schnapps die ook wel bekend staat als ‘Zwarte Dood’. Brennivín heeft een zeer sterke en unieke smaak, die vaak wordt omschreven als een combinatie van anijs en komijn. Brennivín wordt vaak gedronken bij het gerecht Hákarl (gefermenteerde haai). Het wordt traditioneel gedronken tijdens de wintermaanden, vooral tijdens het Þorrablót festival, een traditioneel IJslands midwinterfeest.
Een andere lokale favoriet is Reyka vodka. Deze vodka wordt gedistilleerd uit IJslands gletsjerwater en wordt gefilterd door lava-rotsen, wat het een zeer zuivere en unieke smaak geeft. Reyka vodka wordt vaak puur gedronken, maar is ook een populaire keuze voor cocktails.
IJsland staat ook bekend om zijn bier. Ondanks de lange periode van bierverbod, heeft IJsland een bloeiende biercultuur ontwikkeld sinds de herintreding van bier in 1989. Er zijn tegenwoordig talloze lokale brouwerijen die een breed scala aan bieren produceren, van traditionele lagers tot meer experimentele craft bieren.
En laten we de IJslandse likeur ‘Opal’ niet vergeten. Dit rode of zwarte drankje, dat naar drop smaakt, is gebaseerd op de populaire IJslandse dropjes met dezelfde naam. Het is zoet, een beetje zout en heeft een sterke dropsmaak. Goed voor de keel zou mijn oma zeggen 😉
Mijn persoonlijke tips en ervaringen in IJsland
Lees in mijn e-books alles wat je moet weten voor jouw IJsland reis.
- De ultieme reisgids voor de ringweg
- Reisplanning 15 dagen
- Reisplanning 7 dagen
- Voorbereiding & checklist
Schrijf je in voor de Vleugje IJsland nieuwsbrief
Op de hoogte zijn van het laatste IJslandse nieuws, het weer of leuke feestdagen? Ik stuur je graag maximaal 1 keer per week een nieuwsbrief met interessante informatie over IJsland. Laat je gegevens hieronder achter en klik op inschrijven.
