Hou jij ervan om lokale, traditionele gerechten te proberen als je op reis bent? Dan mag een portie Hákarl niet ontbreken tijdens je reis naar IJsland. Het is geen gerecht waar je echt vol van raakt. Ik zie het meer zoals wij de kaasblokjes eten bij de wijn ‘s avonds. Zo eten de IJslanders Hákarl en drinken ze het weg met een flinke shot Brennivín. In deze blog vertel ik je meer over wat Hákarl precies is, hoe ze het maken en hoe het smaakt.
Wat is Hákarl?
Hákarl is een traditioneel IJslands gerecht dat al honderden jaren wordt gegeten. De Vikingen zijn er mee begonnen toen er weinig voedsel te verkrijgen was op IJsland. Hákarl wordt gemaakt van de Groenlandse haai, waarvan het vlees wordt gefermenteerd. Dit is een van de weinige haaiensoorten die in de ijskoude wateren rond IJsland kan overleven. Hákarl zijn kleine, crème kleurige blokjes die je overal in IJsland wel kunt krijgen, zelfs in de supermarkt. Op onderstaande foto zie je hoe Hákarl eruit ziet.
De groenlandse haai
De Groenlandse haai, ook wel bekend als de Sleeper Shark, is een fascinerend beest. Deze enorme haai kan wel tot 7 meter lang worden en meer dan een ton wegen. Ze kunnen in de ijskoude wateren van de Noord-Atlantische Oceaan en de Arctische Oceaan leven, waar de meeste haaien niet kunnen overleven. Ze zijn zelfs gevonden in wateren met een temperatuur van minder dan nul graden Celsius.
Wat de Groenlandse haai echt uniek maakt, is zijn levensduur. Wetenschappers hebben ontdekt dat deze haaien wel 400 jaar oud kunnen worden. Daarmee zijn ze een van de langst levende dieren op onze planeet.
Het vlees van de Groenlandse haai is niet meteen eetbaar. Het bevat een hoge concentratie van giftige stoffen, waaronder ureum en trimethylamine N-oxide. Deze stoffen helpen de haai om te overleven in zijn ijskoude omgeving, maar ze zijn giftig voor mensen. Daarom moet het vlees eerst gefermenteerd worden voordat het gegeten kan worden. En dat is precies wat de IJslanders doen als ze Hákarl maken.
Hoe wordt Hákarl gemaakt?
Het maken van Hákarl is een proces dat maanden in beslag neemt en bestaat uit drie belangrijke stappen: de vangst van de haai, het fermenteren en het drogen van het vlees. Ik zal hieronder elke stap uitleggen.
De vangst van de haai
De vangst van de Groenlandse haai is een vak apart. Deze haaien worden niet zomaar gevangen, maar er is kennis, geduld en ervaring voor nodig. De haaien worden voornamelijk gevangen door kleine vissersboten die de ijskoude wateren van de Noord-Atlantische Oceaan en de Arctische Oceaan trotseren. Ze worden meestal gevangen met behulp van lange lijnen met aas.
Het vangen van de haai is een zware klus. De vissers zijn vaak uren bezig om een haai aan boord te krijgen, ook gezien de zwaarte van de haai. En dan is er nog het gevaar van het werken in de ijskoude, vaak ruige wateren van de Noord-Atlantische Oceaan.
Eenmaal aan boord wordt de haai snel verwerkt. De huid wordt verwijderd en het vlees wordt in grote stukken gesneden. Deze stukken worden later gefermenteerd om Hákarl te maken. Maar voordat het fermentatieproces kan beginnen, moet de haai eerst grondig worden schoongemaakt. Dit is een belangrijke stap om ervoor te zorgen dat de giftige stoffen in het vlees worden afgebroken tijdens het fermentatieproces.
Het vangen van de haai is dus een belangrijke stap in het maken van Hákarl. Het is een taak die veel kennis en ervaring vereist en die alleen wordt uitgevoerd door de meest ervaren vissers van IJsland. Het is een traditie die al honderden jaren wordt doorgegeven van generatie op generatie en die een belangrijk onderdeel vormt van de IJslandse cultuur.
Het fermenteren van de haai
Het fermenteren van de haai is een proces dat enkele maanden in beslag neemt. Nadat de haai is gevangen en schoongemaakt, wordt het vlees in grote stukken gesneden en in een ondiepe kuil in de grond gelegd. Deze kuil wordt vervolgens bedekt met grind en zand en verzwaard met stenen om het vlees aan te drukken.
Dit fermentatieproces duurt ongeveer 6 tot 12 weken, afhankelijk van het seizoen. Gedurende deze tijd wordt het vlees van de haai afgebroken door de natuurlijke enzymen en bacteriën in het vlees. Dit proces zorgt ervoor dat de giftige stoffen in het vlees worden afgebroken en het vlees veilig te eten is.
Na het fermentatieproces wordt het vlees uit de kuil gehaald en goed gewassen om zand en grind te verwijderen. Vervolgens wordt het vlees opgehangen om te drogen. Tijdens dit droogproces ontwikkelt het vlees zijn kenmerkende sterke geur en smaak.
Het drogen: een belangrijk onderdeel van het proces
Het drogen van de haai is de laatste stap in het maken van Hákarl. Door het drogen ontwikkeld de smaak en textuur van het vlees zich verder. Het vlees wordt opgehangen in een droogschuur, waar het wordt blootgesteld aan de koude, droge lucht van IJsland.
Het droogproces duurt ongeveer twee tot vier maanden. In deze periode verliest het vlees veel van zijn vocht en ontwikkelt het zijn kenmerkende sterke geur en smaak. Sommige mensen vergelijken de geur van gedroogde Hákarl met die van sterke kaas, terwijl anderen het beschrijven als een mengeling van ammoniak en vis.
Het drogen van de haai is niet alleen belangrijk voor de smaak, maar ook voor de houdbaarheid van het vlees. Door het drogen wordt het vlees geconserveerd, waardoor het maandenlang kan worden bewaard zonder te bederven. Dit was vooral belangrijk in de tijd van de Vikingen, toen er nog geen koelkasten of vriezers waren.
Na het drogen wordt het vlees in kleine blokjes gesneden en is het klaar om te worden geserveerd als Hákarl.
De smaak van Hákarl
Dus, hoe smaakt Hákarl eigenlijk? Nou, dat is een vraag met een ingewikkeld antwoord. Ik kan je vast zeggen dat veel mensen het niet lekker vinden. Het heeft een zeer sterke, doordringende geur en een smaak die vaak wordt beschreven als ammoniak of hele oude, sterk gerijpte kaas. De textuur van Hákarl is ook uniek. Het is een beetje taai en rubberachtig, maar niet zo hard als je zou verwachten van iets dat maandenlang is gedroogd.
De reacties op Hákarl zijn heel verschillend. Sommige mensen houden van de sterke, doordringende smaak en zien het als een delicatesse. Anderen vinden het minder aangenaam en hebben moeite om het te eten zonder hun gezicht te vertrekken. Maar één ding is zeker: Hákarl is een smaakervaring die je niet snel zult vergeten.
Hoe eet je Hákarl?
Traditioneel wordt Hákarl geserveerd in kleine blokjes, vergelijkbaar met hoe wij kaasblokjes serveren. Je kunt het blokje oppikken met een cocktailprikker en het in één keer in je mond stoppen.
Hákarl wordt vaak geserveerd met een shot Brennivín; een sterke IJslandse schnaps. Brennivín wordt ook wel ‘zwarte dood’ genoemd en heeft een vrij sterke smaak. De reden dat ze samen worden geserveerd is niet alleen traditie, maar ook omdat de sterke smaak van de Brennivín de smaak van de Hákarl helpt te neutraliseren. Dus, neem eerst een stukje Hákarl en volg het dan snel op met een shot Brennivín. Als je geen alcohol drinkt dan zou ik ervoor zorgen dat je een glas cola of andere frisdrank bij de hand hebt om de smaak van Hákarl mee weg te spoelen haha.
Hákarl festivals en evenementen
Er zijn verschillende evenementen in IJsland waarbij je Hákarl kunt proeven in een leukere setting dan een bakje kopen in de supermarkt. Daarnaast krijg je Hákarl ook in vele restaurants.
Thorrablot
Thorrablot is een traditioneel IJslands midwinterfeest waarbij de IJslanders hun Vikingverleden eren. Het vindt meestal plaats in de laatste week van januari en duurt een maand. De naam Thorrablot is afgeleid van de maand in de oude IJslandse kalender die Thorri wordt genoemd. Tijdens dit festival worden allerlei traditionele IJslandse gerechten geserveerd, waaronder natuurlijk ook Hákarl.
Het eten van Hákarl tijdens Thorrablot is een eeuwenoude traditie. De IJslanders geloven dat het eten van dit bijzondere gerecht hen kracht en moed geeft om de rest van de winter door te komen. Ook wordt er geloofd dat het eten van Hákarl tijdens Thorrablot geluk brengt voor het komende jaar. De meeste IJslanders eten alleen tijdens Thorrablot Hákarl. Vooral toeristen eten het de rest van het jaar als ze op vakantie zijn in IJsland.
Thorrablot is niet alleen een tijd om Hákarl te eten, maar ook om te feesten en te zingen. Er worden traditionele IJslandse liederen gezongen, verhalen verteld en er wordt gedanst. Het is een feestelijke tijd waarbij de IJslanders samenkomen om hun cultuur en tradities te vieren.
Andere evenementen waar je Hákarl kunt proeven
Naast Thorrablot zijn er nog meer evenementen waar je Hákarl kunt proeven. Zo is er het jaarlijkse Seafood Festival dat plaatsvindt in de stad Höfn in Zuidoost-IJsland. Dit festival is een viering van de zeevruchtenindustrie van IJsland en hier kun je allerlei soorten zeevruchten proeven, waaronder Hákarl en kreeft.
Een ander evenement is het Great Fish Day, dat elk jaar in augustus wordt gehouden in de stad Dalvík in Noord-IJsland. Tijdens dit evenement kun je genieten van een breed scala aan visgerechten, waaronder natuurlijk ook Hákarl. Het is een geweldige kans om de culinaire tradities van IJsland te ervaren en te genieten van de prachtige natuur van het land.
Daarnaast is er ook het Reykjavik Food Festival, dat elk jaar in de zomer plaatsvindt. Tijdens dit festival kun je genieten van de beste culinaire creaties van de topchefs van IJsland. Hoewel het festival voornamelijk gericht is op moderne IJslandse gerechten, zul je ook traditionele gerechten zoals Hákarl op het menu vinden.
Mijn persoonlijke tips en ervaringen in IJsland
Lees in mijn e-books alles wat je moet weten voor jouw IJsland reis.
- De ultieme reisgids voor de ringweg
- Reisplanning 15 dagen
- Reisplanning 7 dagen
- Voorbereiding & checklist
Schrijf je in voor de Vleugje IJsland nieuwsbrief
Op de hoogte zijn van het laatste IJslandse nieuws, het weer of leuke feestdagen? Ik stuur je graag maximaal 1 keer per week een nieuwsbrief met interessante informatie over IJsland. Laat je gegevens hieronder achter en klik op inschrijven.
