Lokale gerechten in IJsland; dit moet je proeven

Wat zijn typisch IJslandse gerechten? Eten IJslanders echt alleen maar vis en gefermenteerde haai? Wat moet je geproefd hebben (en wat toch maar beter niet)? In deze blog vertel ik je meer over de traditionele lokale gerechten in IJsland.

Inhoudsopgave

• De IJslandse keuken
• Geschiedenis IJslands eten
• Reykjavík food walk
• Welke specialiteiten vallen onder de IJslandse keuken?
• Vis
• Brood
• Lam
• Skyr 
• Zoetigheid
• IJs
• IJslandse gerechten voor de avonturier

Gemaakt met

De IJslandse keuken

Als we het hebben over de IJslandse keuken, dan hebben we het over een wereld waar traditie en overleving hand in hand gaan. De gerechten die je in IJsland vindt, zijn niet alleen lekker, maar vertellen ook een verhaal over de IJslandse cultuur en geschiedenis. De natuur speelde een grote rol in wat er op het bord kwam. Denk aan vers gevangen vis, lamsvlees van IJslandse schapen en wilde bessen die in de zomer worden geplukt.

De kookmethoden zijn vaak eenvoudig maar doeltreffend, zoals het langzaam roken van vlees met IJslands mos of het inmaken van voedsel om het langer te kunnen bewaren. Deze technieken zijn ontstaan uit noodzaak, want in het barre klimaat van IJsland moet je slim zijn met je voedselvoorraad. Wat bijzonder is, is dat ondanks de moderne invloeden, veel IJslanders nog steeds vasthouden aan deze traditionele manieren van koken.

IJsland staat ook bekend om zijn innovatieve gebruik van lokale ingrediënten. Denk hierbij aan het gebruik van geothermische energie om brood te bakken in de grond of het oogsten van zeewier voor een unieke smaaktoevoeging. Dit soort praktijken maakt de IJslandse keuken niet alleen interessant voor fijnproevers, maar ook voor mensen die geïnteresseerd zijn in duurzame en ecologische voedselproductie.

Geschiedenis IJslands eten

IJsland had vroeger maar beperkte producten om mee te kunnen koken. Het gebrek aan zonlicht, beperkte vis- en jachtmogelijkheden en het isolement van het eiland, maakte de invoer van producten en etenswaren vrij moeilijk. Hierdoor hadden IJslanders eeuwenlang een simpel dieet met landelijke producten, zoals vis en lam. 

In het begin van de 19e eeuw was graan moeilijk te verkrijgen in IJsland. Dit werd namelijk uit Denemarken geïmporteerd, waardoor het erg duur was. Brood was dus een luxeproduct. Hierdoor aten de IJslanders in plaats van brood gedroogde stokvis. Hoewel dit tegenwoordig niet meer zoveel wordt gegeten, is het wel een van de populairste gerechten uit het ‘oude’ IJsland. 

Technologische vooruitgang en het toepassen van geothermische energie zorgt er in het moderne IJsland voor dat er het hele jaar door vers geteelde groente en fruit ter beschikking is. 

Reykjavík food walk

Verken Reykjavík met een gids en proef op verschillende plekken echte IJslandse gerechten. Onderweg leer je meer over de geschiedenis en cultuur van Reykjavík en kom je langs de mooiste bezienswaardigheden. Je eet bij verschillende restaurants in Reykjavík gerechten en natuurlijk mag de IJslandse hotdog ook niet ontbreken! Het is ook leuk om een biertour te maken, waarbij je lokaal gebrouwen bier proeft.

Boek hier de Reykjavík foodwalk. 

Welke specialiteiten vallen onder de IJslandse keuken?

Vis

Voor het voortbestaan van de IJslandse bevolking was niets belangrijker dan de visvangst. Dit zorgde voor de dagelijkse kost, waardoor de IJslanders altijd genoeg te eten hadden. Daarnaast werd de export van vis ook steeds belangrijker. In het begin van de 19e eeuw was IJsland nog een van de armste landen van Europa. Mede door de export van vis mag IJsland zich op dit moment zelfs een van de rijkste landen van Europa noemen. 

Een van de bekendste gerechten is de ‘fish & chips’. We aten de lekkerste bij een restaurant in Vík in het zuiden van IJsland, waar de vis 100 meter verder in de zee wordt gevangen. Verser kan het niet! 

Populaire nationale visgerechten:

• Hardfiskur ofwel gedroogde stokvis: Dit wordt alleen van verse vis gemaakt, meestal van scholvis, zeewolf of kabeljauw. Na het schoonmaken en uitbenen wordt de vis, vlakbij de oceaan, opgehangen om te drogen. Het drogen van de vis duurt ongeveer 4-6 weken, maar door moderne technologie kan dit al verkocht worden na 36-48 uur. 
• Plokkifiskur ofwel visstoofpotje: Een stoofpotje met witvis, aardappelen, uien, bloem, melk en kruiden. 
• Humar ofwel IJslandse kreeft: Je kunt dit in veel restaurants bestellen. De kreeft kun je in de soep, gegrild, gebakken of zelfs op een pizza krijgen. 
• Arctic char, ook wel arctische zalm genoemd, is een van mijn favoriete IJslandse gerechten. De zalm is super vers en echt 100x lekkerder dan de zalm die wij in de supermarkt krijgen. Try it out!

Brood

Ondanks het gebrek aan ovens, bakkers en graan heeft de IJslandse bevolking een paar kenmerkende broden die ze maakten zodra dit mogelijk was. 

Populaire nationale broodgerechten:

• Laufabraud ofwel bladbrood wordt door de IJslanders voor de kerst gemaakt. Het is een dun en rond brood versierd met bladachtige geometrische patronen. Het wordt geserveerd met boter.
• Flatkaka is een dun en rond rogge flatbread. Dit brood werd vroeger gebakken op hete stenen of direct op het vuur. Later werden gietijzeren koekenpannen gebruikt. 
• Rúgbraud ofwel roggebrood. Dit is een donker, zoet brood met een dikke consistentie. Het brood heeft geen korst. Volgens de traditie wordt dit brood gebakken in een pan, bedekt met gras, op de kolen van een dovend vuur. Het roggebrood wordt ook vaker begraven naast een hotspring, waardoor de geothermische energie het brood bakt. Dit brood krijg je ook in de supermarkt en is heel lekker met chocoladepasta. 
• Snúdur: Een opgerold broodje gevuld met kaneel. Als topping zit er vaak muesli, karamel of suikerglazuur op. Dit is mijn favoriete ‘zoete snack’ in IJsland. Vooral die met een topping met muesli en noten vind ik heerlijk. 
• Pönnukökur: Een IJslandse pannenkoek, meestal opgerold en geserveerd met suiker, jam of slagroom. 

Lam

Net zoals vissen, zijn schapen heel belangrijk geweest zodat de IJslandse bevolking kon overleven. De wol werd gebruikt om je warm te houden en het schapenvlees werd gegeten. Hoewel het IJslandse schaap bekend staat om zijn wol die wordt gebruikt in de ‘lopapeysa; truien, werd het voornamelijk gefokt om het vlees. 

Weetje: De Vikingen importeerden de schapen die zich sindsdien volledig geïsoleerd van andere schapenrassen ontwikkeld hebben. Er waren dus oorspronkelijk geen schapen in IJsland. 

IJslandse lamsvlees specialiteiten:

• Hangikjöt ofwel gerookt lamsvlees: Dit was een populaire manier om voedsel te bewaren in IJsland, voordat het vlees gekoeld werd. Het roken voegt een lekkere smaak toe. Gerookt lamsvlees wordt traditioneel geserveerd met de Kerst. Je kunt het ook in dunne plakken op je brood beleggen. 
• Kjötsúpa ofwel vleessoep: Deze soep wordt gemaakt van de hardere stukken lamsvlees en geserveerd met hartige groente en IJslandse kruiden.
• Pylsur ofwel hotdog: de IJslandse hotdog is een mix van rundvlees, varkensvlees en lamsvlees. Het is een van de populairste gerechten van IJsland. Tip: vraag voor een Pylsur ein med öllu en je krijgt het belegd met gefrituurde uien, verse uien, ketchup, zoete mosterd en remouladesaus. 

Skyr 

Wist je dat Skyr niet van yoghurt gemaakt is? Hoewel het hier erg op lijkt, is het technisch geclassificeerd als kaas. Zelf vind ik Skyr héérlijk en eet ik het vrijwel dagelijks als ontbijt met wat granola en fruit. 

Het product wordt gemaakt door magere melk te scheiden van room. Daarna wordt de melk gepasteuriseerd. Als de melk is ingedikt, wordt het gefilterd en worden er verschillende lekkere smaken toegevoegd. Bij ons in de supermarkt zie je bijvoorbeeld, vanille, aardbei, bosbessen, perziksmaak etc. In IJsland heb je nog veel meer verschillende soorten. Tip: doe je boodschappen bij de Bónus supermarkt. Deze is het voordeligst. 

Zoetigheid

Sinds 1880 wordt suiker geïmporteerd in IJsland. De bevolking is op z’n zachts gezegd verslaafd aan het eten van suiker. Loop je door de supermarkt in IJsland, dan zal je opvallen dat er in de ‘snoep’ gang veel gebruik gemaakt wordt van Lakkrís ofwel drop. De populairste soort is drop omhuld met chocolade. 

In het eerste jaar dat Vleugje IJsland bestond, heb ik veel van dit soort snoep verkocht in mijn webshop. Helaas loonde het zich financieel niet en ben ik ermee gestopt. Het is wel erg lekker om mee naar huis te nemen als je in IJsland bent 🙂

Favoriet zout snoep:

• Draumur en thristur: Drop omhuld met chocolade. 
• Opal: zoethout pastilles die al bestaan sinds 1945.
• Appolo Stjörnurúlla: rolletjes met drop en marsepein.
• Lakkrísrör: een rietje gemaakt van zoethout dat gebruikt wordt om frisdrank mee te drinken. Meestal voor Coca- Cola of Fanta. 
• Gammeldags Lakrids: pure zoute drop. 

IJs

Sneeuw of zon? Het is altijd een goed idee om ijs te eten in IJsland, want dit is toch wel het beste ijs wat je ooit zal proeven. Je kunt in vrijwel iedere stad een ijssalon vinden. De meeste mensen eten softijs. Vraag voor een ‘ís med dýfu og kurli’. Dit is softijs gedipt in chocolade met kleine snoepjes, zoals smarties. 

Er zijn ook een aantal heerlijke ijskraampjes te vinden in het land. Je krijgt hier bijvoorbeeld ook ‘rúgbraud ijs’ wat veel lekkerder is dan het klinkt haha. Ik ga altijd graag naar Valdís in Reykjavík.

IJslandse gerechten voor de avonturier

Er zijn veel gerechten die vanuit de cultuur van de Vikingen nog wordt gegeten. Vroeger moest je eten wat er te eten viel. En dat kon letterlijk van alles zijn. Ben jij niet bang om gekke dingen te proberen? Dan zijn onderstaande gerechten wellicht leuk om te proeven.

• Hákarl ofwel gefermenteerde haai: De Groenlandse haai is giftig als hij vers is. Daarom wordt de haai 6-12 weken in een gat begraven, zodat hij gaat fermenteren. Durf jij het nog te eten nadat je eraan geroken hebt? De geur is wel heftiger dan de smaak, mocht dat geruststellend zijn… Je kunt Hákarl gewoon in de supermarkt kopen. 
• Svid ofwel gerookte schapenkop: Dit is een halve schapenkop, waarvan de hersens zijn verwijderd (thank god). De onthaarde kop kan warm én koud gegeten worden. De IJslanders eten zelfs de ogen en de tong op. Het schijnt wel beter te proeven dan het eruit ziet. De IJslanders vinden Svid oprecht erg lekker. 
• Hrútspungar ofwel ingelegde ramtestikels. Ze worden gekookt en uitgehard geserveerd. Het bevat een hoog eiwitgehalte.  

Mijn persoonlijke tips en ervaringen in IJsland

Lees in mijn e-books alles wat je moet weten voor jouw IJsland reis.

• De ultieme reisgids voor de ringweg
• Reisplanning 15 dagen
• Reisplanning 7 dagen
• Voorbereiding & checklist

Schrijf je in voor de Vleugje IJsland nieuwsbrief

Op de hoogte zijn van het laatste IJslandse nieuws, het weer of leuke feestdagen? Ik stuur je graag maximaal 1 keer per week een nieuwsbrief met interessante informatie over IJsland. Laat je gegevens hieronder achter en klik op inschrijven.