Denk je bij IJsland aan eindeloze bossen? Dan heb je het mis. Dit ruige eiland in de Noord-Atlantische Oceaan heeft een verrassend gebrek aan bomen. Maar hoe komt dat eigenlijk? En wat betekent dit voor het landschap en de toekomst van IJsland? In deze blog vertel ik je meer over de IJslandse bomen, of beter gezegd, het gebrek eraan.
- De geschiedenis van bomen in IJsland
- Waarom zijn er zo weinig bomen in IJsland?
- Inheemse boomsoorten van IJsland
- Herbebossing in IJsland: Een groeiend initiatief
- Waar kun je bomen zien in IJsland?
- Hallormsstaðaskógur: Het grootste bos van IJsland
- Het Thingvellir Nationale Park
- Thjorsardalur Nationale Bos
- De rol van bomen in de IJslandse cultuur
- De toekomst van bomen in IJsland: Wat staat er op het spel?
De geschiedenis van bomen in IJsland
Voordat mensen voet aan wal zetten op IJsland, was ongeveer een kwart van het eiland bedekt met bomen. Maar door de eeuwen heen is dat landschap drastisch veranderd. De Vikingen die zich in de 9e eeuw op IJsland vestigden, hadden hout nodig voor allerlei dingen: huizen, boten en meubels. Ook gebruikten ze het hout als brandstof en voor het maken van houtskool. Hierdoor liep het aantal bomen in IJsland er snel terug. Op dit moment bestaat slechts 2% van IJsland uit bos.
Daarnaast begon door de grootschalige ontbossing en het intensieve gebruik van het land voor landbouw, de bodem te eroderen. Dat maakte het nog moeilijker voor bomen om te groeien. En met de harde IJslandse winters is het voor bomen al niet makkelijk om te overleven.
Waarom zijn er zo weinig bomen in IJsland?
Zoals hierboven al benoemd, heeft de ontbossing door de eerste bewoners een flinke impact gehad op het aantal bomen. Maar dat is niet alles; ook de vulkanische grond van IJsland, die arm is aan voedingsstoffen, speelt een rol. En het weer werkt ook niet echt mee. De koude temperaturen en harde winden maken het voor bomen lastig om te groeien.
Daarnaast heeft IJsland een uniek klimaat en een vulkanisch landschap dat niet echt ideaal is voor bomen. De zure bodem door vulkanische activiteit en weinig zonlicht in de wintermaanden zorgen ervoor dat bomen het moeilijk hebben. Bovendien, wanneer er al bomen groeien, kan een uitbarsting van een vulkaan zo weer een heel bos wegvagen.
Herbebossingsprojecten zijn wel bezig om dit te veranderen. Er wordt hard gewerkt aan het planten van nieuwe bomen die beter bestand zijn tegen de lokale omstandigheden. Dit is belangrijk, want bomen spelen een cruciale rol in het tegengaan van bodemerosie en het verbeteren van de biodiversiteit. Plus, ze zijn goed voor de CO2-opname, wat weer bijdraagt aan de strijd tegen klimaatverandering.
Inheemse boomsoorten van IJsland
In IJsland vind je een paar taaie boomsoorten die zich hebben aangepast aan de uitdagende omstandigheden. We hebben het over de inheemse boomsoorten van IJsland, die ondanks de vulkanische grond, koude klimaat en harde winden toch hebben overleefd. Ik zal deze boomsoorten hieronder verder toelichten.
De Noorse berk: Een overlever in koude klimaten
De Noorse berk, of Betula pubescens, is echt een taaie rakker. Dit boompje weet zich staande te houden in de ruige IJslandse natuur. Het is namelijk bestand tegen lage temperaturen en kan goed overweg met de arme grondsoorten. Door deze eigenschappen is de Noorse berk een van de weinige boomsoorten die je tegenkomt op het eiland.
Het is interessant om te weten dat de Noorse berk niet alleen overleeft in de kou, maar ook actief bijdraagt aan het herstel van het ecosysteem. Het helpt bij het vasthouden van de bodem en biedt beschutting voor andere planten. Hierdoor is het een belangrijke speler in de herbebossingsprojecten.
De IJslandse dwergwilg: Klein maar krachtig
De IJslandse dwergwilg, ook wel Salix herbacea genoemd, is een opvallende verschijning in het IJslandse landschap. Ondanks dat het een van de kleinste wilgensoorten is, heeft het een enorme overlevingskracht. Deze plant kan overleven in de meest barre omstandigheden en is zelfs te vinden op hoogtes waar andere bomen het loodje leggen.
Wat de dwergwilg zo bijzonder maakt, is zijn vermogen om te groeien in de voedingsarme, vulkanische grond van IJsland. Het groeit vaak als een bodembedekker en vormt dichte matten die helpen bij het tegengaan van bodemerosie. Dit is essentieel in een land waar bodembehoud een constante strijd is.
Ondanks zijn kleine gestalte speelt de dwergwilg een grote rol in het ecosysteem. De boom biedt woning voor insecten en dient als voedselbron voor de fauna. In herbebossingsprojecten wordt deze plant gezien als een sleutelsoort voor het herstel van de natuurlijke vegetatie. Het is een mooi voorbeeld van hoe groot de impact van zelfs de kleinste soorten kan zijn op het behoud van het milieu.
Herbebossing in IJsland: Een groeiend initiatief
IJsland zet zich in voor herbebossing en dat is geen klein initiatief. Het land is vastberaden om het groene aanzien weer terug te brengen. Er worden nieuwe bomen geplant die beter kunnen overleven in de IJslandse natuur. Dit zijn vaak soorten die tegen een stootje kunnen, zoals de Siberische lariks, de grove den en natuurlijk de Noorse berk.
De projecten richten zich niet alleen op het planten van bomen, maar ook op het herstellen van ecosystemen. Ze zorgen voor meer biodiversiteit en helpen tegen bodemerosie. Interessant is dat IJsland samenwerkt met internationale organisaties om kennis en ervaringen uit te wisselen. Dit alles met het doel om de natuurlijke pracht van het eiland te herstellen.
Wat betreft de cijfers, die liegen er niet om. In de afgelopen jaren zijn miljoenen bomen geplant en de doelstellingen voor de komende jaren zijn nog ambitieuzer. Ze willen binnen 50 jaar dat IJsland voor 7% uit bossen bestaat. Het is een race tegen de klok, want klimaatverandering wacht op niemand. Maar met de juiste aanpak en voldoende steun kan IJsland zijn bossen terugkrijgen. En dat is goed nieuws, niet alleen voor IJsland zelf, maar voor de hele wereld. Bomen zijn immers essentieel in de strijd tegen klimaatverandering.
Waar kun je bomen zien in IJsland?
Mocht je naar IJsland gaan en je afvragen waar je nog bomen kunt spotten, dan heb je geluk. Er zijn namelijk nog een paar plekken waar je kunt genieten van het groen in dit overwegend kale landschap. Deze locaties zijn niet alleen een lust voor het oog, maar ook van groot belang voor de natuurlijke diversiteit en het milieu van IJsland.
Hallormsstaðaskógur: Het grootste bos van IJsland
In het oosten van IJsland vind je Hallormsstaðaskógur, het grootste bos van het land, met een oppervlakte van ongeveer 740 hectare. Dit bos is een zeldzaamheid in een land waar bomen niet veel voorkomen en het is een belangrijk toevluchtsoord voor de lokale flora en fauna. Het bos is rijk aan verschillende soorten bomen, waarvan de meesten geplant zijn als onderdeel van herbebossingsinspanningen.
De diversiteit aan planten en dieren die je hier kunt vinden is opmerkelijk. Het bos is niet alleen belangrijk voor recreatie, maar ook voor educatie en onderzoek. Het biedt een kans om te leren over bosbeheer en het belang van bomen voor het milieu. Bezoekers kunnen wandelen op de gemarkeerde paden en genieten van de natuurlijke schoonheid die dit unieke bos te bieden heeft.
Het Thingvellir Nationale Park
In het nationale park Thingvellir kun je niet alleen een stukje IJslandse geschiedenis opsnuiven, maar ook een aantal van de weinige bomen die het eiland rijk is. Dit park, dat op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, is een historische plek waar het eerste parlement van het land in 930 bijeenkwam. Tussen de geologische wonderen door staan er verschillende soorten bomen die een contrast vormen met het veelal boomloze IJslandse landschap. Je vindt er ook de prachtige Öxarárfoss waterval en je kunt snorkelen in de Silfra kloof.
Het is interessant dat Thingvellir ook een voorbeeld is van natuurlijke herbebossing. Hier zie je jonge en oude berken die langzaam maar zeker het gebied opnieuw bebossen. Dit proces is belangrijk voor de biodiversiteit en helpt bij de bescherming van de bodem tegen erosie. Als je dus door Thingvellir wandelt, zie je met eigen ogen hoe IJsland zijn groene karakter langzaam terugkrijgt.
Thjorsardalur Nationale Bos
Thjorsardalur is nog zo’n plek waar je bomen kunt zien in IJsland. Dit nationale bos is bijzonder omdat het in een vallei ligt die ooit door een vulkaanuitbarsting is getroffen. Nu is het een herstelgebied waar nieuwe bomen en planten een kans krijgen. Met een project dat zich richt op het herintroduceren van inheemse soorten, draagt Thjorsardalur bij aan de toename van bosgebieden in IJsland. Het is een mooi voorbeeld van hoe de natuur, met een beetje hulp, zich kan herpakken na een ramp.
De rol van bomen in de IJslandse cultuur
Bomen spelen een bijzondere rol in de IJslandse cultuur, ondanks hun schaarste. In de oude IJslandse mythologie, de Edda, worden bomen vaak genoemd als belangrijke elementen. Ze symboliseren leven en verbinding, zoals de wereldboom Yggdrasil, die de verschillende werelden met elkaar verbindt.
De waardering voor bomen zie je ook terug in de moderne IJslandse cultuur. Zo is er een bekend gezegde: “Als je verdwaald bent in een IJslands bos, ga dan gewoon staan.” Dit grapje onderstreept niet alleen het gebrek aan bomen, maar ook de IJslandse humor en de manier waarop ze met hun unieke natuurlijke omgeving omgaan.
Hoewel bomen niet overvloedig aanwezig zijn, begrijpen IJslanders hun waarde voor het ecosysteem en het klimaat. Dit bewustzijn vertaalt zich in de steun voor herbebossingsprojecten en het onderwijs over het belang van bomen voor een duurzame toekomst.
De toekomst van bomen in IJsland: Wat staat er op het spel?
De toekomst van bomen in IJsland hangt af van verschillende factoren. Enerzijds is er de voortdurende strijd tegen klimaatverandering, die een directe impact heeft op het vermogen van bomen om te groeien in dit unieke landschap. Anderzijds speelt herbebossing een cruciale rol in het terugbrengen van de bossen.
Met de huidige herbebossingsinspanningen, waarbij miljoenen bomen geplant worden, streeft IJsland ernaar om het aantal bossen aanzienlijk te vergroten. Dit is een ambitieuze doelstelling, maar de urgentie is hoog.
IJslanders zijn zich bewust van de waarde van bomen en steunen massaal de herbebossingsprojecten. Het gaat hierbij niet alleen om het planten van nieuwe bomen, maar ook om het herstellen van ecosystemen en het vergroten van de biodiversiteit. Door slimme keuzes te maken in de soorten bomen die geplant worden, kan IJsland een voorbeeld zijn voor andere landen met soortgelijke uitdagingen.
De uitkomst van deze initiatieven zal in de komende decennia zichtbaar worden. Zal IJsland erin slagen om zijn bossen te herstellen en daarmee een groenere toekomst tegemoet te gaan?
Mijn persoonlijke tips en ervaringen in IJsland
Lees in mijn e-books alles wat je moet weten voor jouw IJsland reis.
- De ultieme reisgids voor de ringweg
- Reisplanning 15 dagen
- Reisplanning 7 dagen
- Voorbereiding & checklist
Schrijf je in voor de Vleugje IJsland nieuwsbrief
Op de hoogte zijn van het laatste IJslandse nieuws, het weer of leuke feestdagen? Ik stuur je graag maximaal 1 keer per week een nieuwsbrief met interessante informatie over IJsland. Laat je gegevens hieronder achter en klik op inschrijven.
Ik zou nooit geweten dat er daar zo weinig bomen waren. Maar logisch natuurlijk. Het heeft ook zijn charmes en is prachtig (ben er nog nooit geweest maar al veel foto’s gezien 😉) Maar de bomen hebben natuurlijk ook hun nut.
Hee Gundi,
Het valt je ook bijna niet op als je door IJsland rijdt. Je kunt zo ontzettend ver kijken en dat is zo mooi, je zou de bomen bijna vergeten. Ik vind het wel heel goed dat ze aan het herbebossen zijn, want dat is hard nodig.
Nooit over nagedacht dat er zo weinig bomen op IJsland te vinden zijn, maar dat klinkt logisch inderdaad. IJsland staat hoog op mijn lijst om te bezoeken!
Hee Janet,
Ja gek he? Het valt je pas op als je de foto’s gaat terugkijken en beseft dat er eigenlijk nergens bomen opstaan haha. Gelukkig zijn ze nu flink bezig met herbebossen.