De bultrug; spot deze walvis in IJsland

De bultrug is een fascinerende zeezoogdier dat ik altijd al een keer in levende lijven wilde zien. Het is onvoorstelbaar hoe groot ze zijn en hoe magisch het is om ze te zien breachen, spuiten en horen zingen. Wil je meer weten over de bultrug en waar je ze kunt spotten? Lees dan snel verder.

Wat is een bultrug?

Een bultrug is een soort walvis die bekend staat om zijn indrukwekkende grootte en onderscheidende lichaamskenmerken. De bultrug behoort tot de groep van de baleinwalvissen. Dat betekent dat ze in plaats van tanden, baleinen in hun mond hebben. Dit zijn een soort kammen die ze gebruiken om hun voedsel uit het water te filteren.

Bultruggen zijn ook beroemd om hun prachtige gezang. Ze produceren een reeks van complexe geluiden, die variëren van hoge pieptonen tot diepe, bromtonen. Dit doen ze vooral tijdens het broedseizoen. Niet alleen hun gezang, maar ook hun acrobatische gedrag trekt de aandacht. Ze zijn namelijk bekend om hun sprongen uit het water, waarbij ze soms zelfs volledig uit het water komen. Dit gedrag, ook wel breaching genoemd, is fantastisch om te zien. Ik zag een bultrug wel vier keer springen tijdens mijn walvissenboottocht in IJsland.

Hoe ziet een bultrug eruit?

De bultrug is een van de gaafste zeezoogdieren op onze planeet. Zo zijn ze heel groot, hebben ze de kenmerkende bult bij hun rugvin en hebben ze een donkergrijze kleur.

De onderkant van hun staart is wit en heeft een uniek patroon voor iedere bultrug. Dit is te vergelijken met een menselijke vingerafdruk. Het is zelfs zo uniek dat wetenschappers het gebruiken om individuele walvissen te identificeren en ze te volgen.

Dan hebben we nog de vinnen. De bultrug heeft lange, smalle flippers die tot een derde van hun lichaamslengte kunnen uitstrekken. Dit is een van de langste flippers in verhouding tot de lichaamslengte van alle walvissoorten. De flippers zijn wit en hebben knobbels op de voorkant.

Het hoofd van een bultrug is groot en breed met een bultige huid. Het heeft twee blaasgaten aan de bovenkant, waardoor de walvis kan ademen terwijl hij aan de oppervlakte van het water is.

Hoe groot wordt een bultrug?

Bultruggen zijn echte reuzen van de zee. Volwassen mannetjes bereiken gemiddeld een lengte van 12 tot 16 meter, terwijl de vrouwtjes nog iets groter worden. Zij kunnen een lengte van 16 tot 19 meter bereiken. Een volwassen bultrug weegt zo’n 30 tot 40 ton.

Maar vergeet niet dat deze gigantische grootte niet meteen bereikt wordt. Bij de geboorte zijn de kalfjes ongeveer 4 tot 5 meter lang en wegen ze 2000 kilogram. Ze groeien echter snel, dankzij de voedzame melk van hun moeder.

Hoe oud wordt een bultrug?

Bultruggen kunnen behoorlijk oud worden, vooral als je het vergelijkt met andere zeezoogdieren. De levensverwachting van een bultrug ligt tussen 80 en 90 jaar, maar het is heel moeilijk om de leeftijd vast te stellen. Wetenschappers gebruiken verschillende methoden om een schatting te maken. Een van die methoden is het onderzoeken van de oorpluggen van een walvis. Dit zijn wasachtige ophopingen in de gehoorgang van de walvis en bevatten lagen die elk jaar opbouwen, net als de ringen van een boom.

Maar zelfs met deze methoden blijft het lastig om de exacte leeftijd te bepalen. Daarom wordt er nog steeds veel onderzoek gedaan naar bultruggen en hun levensverwachting.

Wat eet een bultrug?

Bultruggen zijn echte fijnproevers als het op hun dieet aankomt. Ze eten voornamelijk kleine vissoorten en krill. Krill zijn kleine, garnaalachtige wezens die in grote hoeveelheden in de oceanen voorkomen. Ze filteren deze kleine wezentjes uit het water met behulp van hun baleinen.

Het eten gebeurt vaak op een bijzondere manier. Bultruggen hebben een unieke jachttechniek ontwikkeld die bekend staat als ‘bubbelnet vissen’. Hierbij duikt de bultrug diep onder een school vissen of krill en blaast dan een ring van luchtbellen uit zijn blaasgat. De vissen of krill raken verward en drijven naar het wateroppervlak. De bultrug zwemt vervolgens met open mond door de dichte school vissen of krill, waarbij hij grote hoeveelheden water en voedsel naar binnen zuigt.

Hoewel bultruggen voornamelijk krill en kleine vissen eten, zijn ze niet kieskeurig. Ze hebben een zeer gevarieerd dieet en eten ook andere zeedieren als ze de kans krijgen. Dit kan variëren van plankton tot grotere vissoorten.

Ondanks hun grote lichaamsgrootte eten bultruggen geen grote prooien. Dit komt doordat hun keelgat slechts zo groot is als een grapefruit en ze geen tanden hebben waarmee ze kunnen kauwen. Dit betekent dat ze hun voedsel in kleine hoeveelheden moeten opnemen. Dit doen ze door grote hoeveelheden water op te zuigen en dit vervolgens door hun baleinen te filteren. Het water wordt uitgespuugd en het voedsel blijft achter.

In de zomermaanden kunnen bultruggen tot 1,5 ton voedsel per dag eten! Dat is vergelijkbaar met het gewicht van een kleine auto. Ze bouwen in deze periode een dikke vetlaag op om de winter te overleven, wanneer er minder voedsel beschikbaar is. In de winter eten ze namelijk bijna niets en leven ze van hun vetreserves.

Waar leven bultruggen?

Bultruggen zijn echte wereldreizigers. Ze komen in alle oceanen van de wereld voor, van de polaire tot de tropische wateren. In de zomer vind je ze vooral in de koude wateren van de Noord- en Zuidpool. Daar is het voedsel overvloedig en kunnen ze een flinke vetlaag opbouwen. Ze voeden zich intensief met krill en kleine vissoorten.

In de winter trekken ze naar de warmere wateren dichter bij de evenaar. Hier paren ze en brengen ze hun jongen ter wereld. Het is in deze warmere wateren dat ze ook hun spectaculaire sprongen uit het water maken. Die zijn vooral bedoeld om potentiële partners te imponeren en om parasieten van hun huid te verwijderen.

Je kunt bultruggen dus op best veel plekken ter wereld zien, zoals in de wateren rondom IJsland, Australië, Nieuw-Zeeland, de westkust van de Verenigde Staten en Canada. Daarnaast zie je ze ook in de Atlantische Oceaan bij de Caribische eilanden en het Braziliaanse eiland Abrolhos. Het is wel heel erg seizoen afhankelijk waar je bultruggen kunt tegenkomen.

De levenscyclus van de bultrug

De levenscyclus van een bultrug is een fascinerend proces dat begint met de geboorte in warme, tropische wateren. De kalfjes worden meestal in de winter (in tropisch klimaat) geboren, na een draagtijd van ongeveer 11 tot 12 maanden. Bij de geboorte zijn de kalfjes al behoorlijk groot, zo’n 4 tot 5 meter lang. Ze worden door hun moeder gezoogd tot ze ongeveer een jaar oud zijn.

In hun eerste levensjaar leren de jonge bultruggen veel van hun moeder. Ze leren hoe ze moeten duiken, voedsel moeten zoeken en zichzelf moeten beschermen tegen roofdieren. Ze blijven meestal een jaar of twee bij hun moeder, voordat ze hun eigen weg gaan.

Als de bultruggen ongeveer vijf jaar oud zijn, beginnen ze geslachtsrijp te worden. Dit is het moment dat ze beginnen te zingen en te springen, om zo potentiële partners te lokken. Het paren gebeurt meestal in de warme, tropische wateren waar ze zijn geboren.

Na het paren trekt de zwangere bultrug weer naar de voedselrijke, koude wateren. Daar voedt ze zich intensief om een vetlaag op te bouwen voor de komende winter en de geboorte van haar kalf. Na de geboorte begint de cyclus opnieuw, met de moeder die haar kalf de nodige levensvaardigheden leert.

Het is interessant om te weten dat bultruggen, net als mensen, een lange jeugd hebben. Ze worden pas echt volwassen als ze tussen de 10 en 20 jaar oud zijn. En met een levensverwachting van 80 tot 90 jaar, hebben ze een lange tijd om te groeien, te leren en hun plek in de oceaan te vinden.

Hoe communiceren bultruggen met elkaar?

Bultruggen zijn de muzikanten van de zee. Ze gebruiken verschillende manieren om met elkaar te communiceren. Een van de meest bekende manieren is via hun liedjes, wat ze vooral doen tijdens het broedseizoen. Het zijn vooral de mannetjes die zingen, waarschijnlijk om vrouwtjes te lokken of om andere mannetjes te waarschuwen.

De liedjes van bultruggen zijn echt uniek. Ze kunnen wel 20 minuten duren en worden vaak herhaald. Het leuke is dat de liedjes elk jaar veranderen. De bultruggen voegen nieuwe geluiden toe en laten oude geluiden weg.

Naast zingen, gebruiken bultruggen ook lichaamstaal om te communiceren. Denk aan het slaan met hun staart/vin op het water, springen uit het water of het rollen aan het oppervlak. Dit doen ze om verschillende redenen. Soms om aandacht te trekken, soms om te spelen en soms om parasieten van hun huid te verwijderen.

En dan is er nog het spuiten, wat je misschien al eens hebt gezien. Als een bultrug aan de oppervlakte komt, spuit hij een fontein van water uit zijn blaasgat. Dit spuiten is ook een vorm van communicatie. Het geluid dat het spuiten maakt, kan door andere bultruggen worden gehoord. Hierdoor weten andere bultruggen waar ze zijn.

De migratieroutes van de bultrug

Bultruggen maken de langste migraties van alle zoogdieren op aarde. Ze reizen elk jaar duizenden kilometers tussen hun voedingsgebieden in de poolwateren en hun parings- en geboortegebieden in de tropische en subtropische wateren. Deze reis kan wel 25.000 kilometer lang zijn!

Waarom maken ze deze lange reis? Nou, de wateren rond de polen zijn rijk aan voedsel, waardoor de bultruggen zich daar in de zomermaanden kunnen vol eten. Echter, deze wateren zijn te koud voor de pasgeboren kalfjes. Daarom trekken de bultruggen naar warmere wateren om daar te paren en hun jongen te baren.

De exacte route van de migratie kan variëren per populatie. Zo reizen de bultruggen in de Noord-Atlantische Oceaan bijvoorbeeld tussen de wateren rond IJsland en de Caribische Zee. De bultruggen aan de westkust van de Verenigde Staten en Canada trekken van Alaska naar Hawaii, Mexico of zelfs Costa Rica.

Tijdens de migratie zwemmen de bultruggen ongeveer 5 tot 15 kilometer per uur. Ze kunnen in één dag wel 160 kilometer afleggen. Ondanks de lange afstanden die ze afleggen, lijken ze een geweldig gevoel voor richting te hebben. Ze volgen namelijk elk jaar dezelfde route.

Bultruggen spotten in IJsland

IJsland is een van de beste plekken ter wereld om bultruggen in het wild te zien. Je kunt ze het hele jaar door spotten, maar de beste tijd is van april tot oktober. In deze maanden komen ze naar de voedselrijke wateren rond IJsland om zich vol te eten met krill en kleine vissoorten.

Je kunt bultruggen spotten vanaf verschillende locaties in IJsland. Deze zal ik hieronder toelichten:

• Een van de populairste plekken om walvissen te spotten is Husavik in het noorden van IJsland. Husavik wordt ook wel de ‘walvishoofdstad van IJsland’ genoemd, omdat hier zoveel bultruggen te zien zijn. Boek hier een walvissentocht in Húsavík.
• Wat verder naar het noorden ligt de stad Akureyri, waar je ook veel walvissen kunt spotten. Akureyri ligt net als Húsavík in de noordelijke fjorden. Boek hier een walvissentocht in Akureyri.
• Een andere geweldige plek om bultruggen te zien is de Faxaflói-baai bij de hoofdstad Reykjavik. Hier kun je het hele jaar door walvistochten maken. Het voordeel van deze locatie is dat je het spotten van bultruggen kunt combineren met een bezoek aan de bruisende hoofdstad van IJsland. Hier zag ik zelfs half oktober nog bultruggen en Jan van Gent vogels. In de zomermaanden heb je ook kans om papegaaiduikers te spotten. Boek hier een walvissentocht in Reykjavík.
• In juli ging ik naar het dorpje Ólafsvík omdat ik heel graag orka’s wilde zien in het wild. Ólafsvík is gelegen op het schiereiland Snaefellsnes in het westen van IJsland. Ik zag hier springende bultruggen, hoorde hun geluiden en zagen ook nog een school witsnuitdolfijnen. Maar helaas dus geen orka’s. Hopelijk een volgende keer. In Ólafsvík kun je een walvistocht boeken bij Laki Tours.

Vergeet niet om warme thermokleding mee te nemen, zelfs in de zomer. Je krijgt wel zo’n dik pak aan, maar in oktober in de regen was het echt heel koud. Vooral de wind kan heftig zijn op de boot. Check hier de benodigdheden voor IJsland.

De rol van bultruggen in het ecosysteem

Bultruggen spelen een cruciale rol in het mariene ecosysteem. Ze zijn een belangrijke schakel in de voedselketen en helpen bij het in evenwicht houden van de populaties van hun prooidieren, zoals krill en kleine vissoorten. Door hun eetgedrag helpen ze ook bij het circuleren van voedingsstoffen in de oceaan.

Bij het voeden duiken bultruggen diep in de oceaan en brengen ze voedingsstoffen van de diepzee naar de oppervlakte. Dit proces, ook wel ‘opwelling’ genoemd, is belangrijk voor het ondersteunen van het leven aan het oppervlak van de oceaan. Het bevordert de groei van fytoplankton, dat de basis vormt van de mariene voedselketen en een belangrijke bron van zuurstof is.

Bovendien hebben onderzoeken aangetoond dat de uitwerpselen van bultruggen ijzer bevatten, wat een belangrijke voedingsstof is voor fytoplankton. Fytoplankton absorbeert koolstofdioxide tijdens de fotosynthese, wat helpt bij het verminderen van de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. Dus je zou kunnen zeggen dat bultruggen ook bijdragen aan de strijd tegen de klimaatverandering.

Dus, of ze nu aan het zingen, springen, eten of gewoon aan het zwemmen zijn, bultruggen spelen een belangrijke rol in het ondersteunen van het leven in onze oceanen. Ze zijn een onderdeel van het ecosysteem en hun bescherming is van cruciaal belang voor de gezondheid van onze planeet.

De bedreigingen en bescherming van bultruggen

Hoewel bultruggen niet meer op de lijst van bedreigde diersoorten staan, worden ze nog steeds geconfronteerd met een aantal bedreigingen. Een van de grootste bedreigingen is de klimaatverandering. De opwarming van de oceanen heeft invloed op de populatie van krill, de belangrijkste voedselbron voor bultruggen. Dit kan leiden tot voedseltekorten en uiteindelijk tot een afname van de bultrugpopulatie.

Een andere bedreiging is de verstrikking in visnetten en ander vismateriaal. Bultruggen kunnen verstrikt raken in de netten en verdrinken, of ze kunnen ernstig gewond raken. Ook botsingen met schepen vormen een groot risico voor deze walvissen. Ze komen vaak aan de oppervlakte om te ademen en kunnen dan geraakt worden door passerende schepen.

Geluidsoverlast onder water is een minder bekende, maar niet minder ernstige bedreiging. De oceaan is een lawaaierige plek, vol met het geluid van scheepsmotoren, sonar en seismisch onderzoek naar olie en gas. Dit lawaai kan het gedrag van bultruggen verstoren, hun communicatie bemoeilijken en zelfs hun gehoor beschadigen. In veel landen, waaronder IJsland, zijn er strikte regels voor het observeren van walvissen om verstoring te minimaliseren.

Er wordt ook onderzoek gedaan naar manieren om de verstrikking in visnetten te verminderen. Dit omvat het ontwikkelen van ‘walvisveilige’ visnetten en het gebruik van technologie om walvissen op te sporen en te waarschuwen voor de aanwezigheid van netten.

Tot slot zijn er ook beschermde mariene gebieden opgericht om belangrijke habitats voor bultruggen te beschermen. In deze gebieden zijn activiteiten zoals vissen en olie- en gaswinning beperkt of verboden, om zo de walvissen en hun leefgebied te beschermen.

Mijn persoonlijke tips en ervaringen in IJsland

Lees in mijn e-books alles wat je moet weten voor jouw IJsland reis.

• De ultieme reisgids voor de ringweg
• Reisplanning 15 dagen
• Reisplanning 7 dagen
• Voorbereiding & checklist

Schrijf je in voor de Vleugje IJsland nieuwsbrief

Op de hoogte zijn van het laatste IJslandse nieuws, het weer of leuke feestdagen? Ik stuur je graag maximaal 1 keer per week een nieuwsbrief met interessante informatie over IJsland. Laat je gegevens hieronder achter en klik op inschrijven.

Voornaam

E-mailadres

Laat dit veld leeg als je een mens bent: